Σελίδες

Παρασκευή 17 Μαΐου 2013

Οι Μάρτυρες του Οτράντο (1480)



Το καλοκαίρι του 1480 οι Οθωμανοί επιτέθηκαν και κατέλαβαν το Οτράντο (ο αρχαίος Υδρούντας) της Απουλίας.

Η οθωμανική εισβολή πραγματοποιήθηκε από ένα μεγάλο στόλο 128 πλοίων, ο οποίος μετέφερε 18.000 πεζικό και 700 ιππείς υπό τη γενική αρχηγία του Γκεντίκ Αχμέτ Πασά - ο στόλος και στρατός αυτός είναι πολύ πιθανόν να προερχόταν από την αποτυχημένη πολιορκία των Τούρκων κατά της Ρόδου των Ιωαννιτών Ιπποτών, λίγο νωρίτερα το ίδιο έτος. Οι Οθωμανοί πολιορκούν το Οτράντο στις 28 Ιουλίου 1480 και η όλη πολιορκία διήρκεσε λιγότερο από δυο εβδομάδες. Από την πρώτη μέρα ο Τούρκος παράς προέβει σε βαρύ και ανέλεητο βομβαρδισμό της πόλης αναγκάζοντας τη φρουρά των υπερασπιστών της να αποσυρθεί στην ακρόπολη την επόμενη κιόλας μέρα. Από κει πέρα η τελική πτώση της πόλης ήταν πλέον θέμα χρόνου για τους Τούρκους, οι οποίοι συνέχισαν τον ανελέητο βομβαρδισμό κατά της ακρόπολης, της πόλης και των περιχώρων της πόλης. Στη συνέχεια ο Γκεντίκ Αχμέτ έδωσε στους Οτραντινούς υπερασπιστές τελεσίγραφο παράδοσης της πόλης και αφού εκείνοι αρνήθηκαν να καταθέσουν τα όπλα τους διέταξε την τελική επίθεση η οποία στις 11 Αυγούστου, μετά 15-ήμερη πολιορκία, επέτρεψε στους Οθωμανούς να εισβάλουν και στην ακρόπολη. 

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε ότι το Οτράντο το 1480 ήταν μέρος του Βασιλείου της Νάπολης και κατοικείτο στην πλειοψηφία από Ιταλούς, ενώ εκκλησιαστικά η αρχιεπισκοπή του Οτράντο ανήκε στο Βατικανό και είχε Ιταλό αρχιεπίσκοπο και επισκόπους. Όμως παρόλο που δεν υπάρχουν ρητές σχετικές ιστορικές αναφορές είναι βέβαιο σήμερα ότι υπήρχε και σημαντική ελληνόφωνη μειονότητα. Το Οτράντο πρόκειται για αρχαία ελληνική αποικία, τον Υδρούντα της Κάτω Ιταλίας που ιδρύθηκε από Ίωνες αποίκους. Βρίσκεται στην χερσόνησο Σαλέντο της νοτιοανατολικής Ιταλίας, περιοχή που ανήκει στην σημερινή ελληνόφωνη Κάτω Ιταλία και όπου σήμερα υπάρχουν αρκετοί ελληνόφωνοι. Εάν υπάρχουν ελληνόφωνοι σήμερα, 1.000 χρόνια μετά την Νορμανδική κατάκτηση του 11ου αιώνα, σημαίνει ότι το 1480, 300 μόνο χρόνια μετά την Νορμανδική κατάκτηση και μόλις 27 από την άλωση της Κωνσταντινούπολης, στο Σαλέντο και το Οτράντο υπήρχαν σίγουρα πολλοί ελληνόφωνοι, κάτοικοι ελληνικής καταγωγής. Πολλώ δε μάλλον όταν σήμερα γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι τα χρόνια εκείνα πολλοί Έλληνες είχαν ήδη μεταναστεύσει στη Δύση, και στην Κάτω Ιταλία συγκεκριμένα, μετά την Άλωση του 1453 και συνέχιζαν να μεταναστεύουν κατά το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα πιεζόμενοι από την τουρκική κατοχή. Και αν όχι από τουρκική κατόχή, από τις συχνές και ανελέητες επιδρομές των Τούρκων στις βενετοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας. Οι οποίες παρόλο που παρέμεναν βενετοκρατούμενες, καταστρέφονταν, ερημόνονταν και αρκετοί από τον υποφέροντα λαό μετανάστευαν στη Δύση.

Το βασικό όμως ενδιαφέρον μας σήμερα για την ιστορία της άλωσης του Οτράντο το 1480, έγκειται σε αυτό που ακολούθησε την εισβολή των Οθωμανών στην πόλη στις 11 Αυγούστου 1480. Οι στρατιώτες του Γκεντίκ Αχμέτ Πασά επιδόθηκαν αμέσως σε εκτεταμένες λεηλασίες και σφαγές, θανατώνοντας με φρικτό και βάρβαρο τρόπο μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Αρκετοί έσπευσαν να βρουν καταφύγιο στον καθεδρικό ναό της πόλης, όμως οι Τούρκοι εισέβαλαν στο ναό σκοτώνοντας τους όλους και μαζί μ' αυτούς τον αρχιεπίσκοπο Στέφανο Αγκρικόλι. Επίσης έχει καταγραφεί ότι πριόνισαν ζωντανούς στα δυο, τον επίσκοπο Στέφανο Πεντινέλλι και τον διοικητή της φρουράς της πόλης κόμη Φραντσέσκο Ζούρλο. Σύμφωνα με ορισμένες ιστορικές πηγές ο αριθμός των νεκρών, στο Οτράντο και στην γύρω περιοχή του Σαλέντο, ανήλθε στις 12.000 ενώ οι αιχμάλωτοι που θα κατέληγαν σε σκλαβοπάζαρα υπολογίστηκαν στις 5.000.

Στο τέλος είχαν απομείνει 813 άνδρες των οποίων τη μοίρα ο αδίστακτος Γκεντίκ Αχμέτ Πασάς κράτησε για να την καθορίσει τελευταία. Την επόμενη μέρα 12 Αυγούστου 1480 οδήγησαν τους άνδρες αυτούς σε έναν τόπο ονομαζόμενο Λόφο της Μινέρβας όπου τους έθεσαν προτού του φρικτού διλήμματος: ασπάζεστε το Ισλάμ και τον Μωάμεθ ή θανατώνεστε όλοι επιτόπου. Οι γενναίοι χριστιανοί άνδρες με αρχηγό τους τον Αντόνιο Πριμάλντο απάντησαν ότι "προτιμούσαν να πεθάνουν και χίλιες φορές παρά να αρνηθούν τον Ιησού, τον Υιό του Θεού". Μετά αυτήν την απερίφραστη άρνηση προδοσίας της αγίας πίστης τους ο Γκεντίκ Αχμέτ Πασάς διέταξε να αποκεφαλίστηκαν όλοι επιτόπου.

Δεδομένου ότι, όπως προαναφέραμε, το 1480 θα υπήρχε σημαντική ελληνική μειονότητα στο Οτράντο, δεν θα ήταν αυθαίρετο να υποθέσουμε ότι αρκετοί από αυτούς βρέθηκαν ανάμεσα τόσο στους υπερασπιστές της πόλης όσο και στις 12.000 εκείνων που βρήκαν τραγικό θάνατο μετά την άλωση: άνδρες, γυναίκες, ηλικιωμένοι και παιδιά - γιατί όχι και ανάμεσα σε αυτούς τους 813 μάρτυρες.

Τα σώματα των ανδρών αυτών έμεινα άταφα στο σημείο της θανάτωσής τους για περίπου ένα χρόνο. Μέχρις ότου οι δυνάμεις των δυτικό-Ευρωπαίων ελευθέρωσαν την πόλη από τους Οθωμανούς, το επόμενο έτος, συνέλεξαν τα λείψανα των μαρτύρων εκείνων και κάποια από αυτά σώζονται ακόμα μέχρι σήμερα στον Καθεδρικό Ναό του Οτράντο και στην εκκλησία Σάντα Κατερίνα α Φορμιέλλο στη Νάπολη. 

Η διαδικασία αγιοποίησης των μαρτύρων αυτών είχε ξεκινήσει από αρκετά παλιά, αφού το Βατικανό τους είχε ήδη "μακαρίσει" από το 1771. Παρόλα αυτά η τελική τους αγιοποίηση επικυρώθηκε μόλις φέτος. Ο απερχόμενος Πάπας της Ρώμης Βενέδικτος ΙΣΤ΄ είχε ήδη αποφασίσει την συλλογική αγιοποίηση των αποκαλούμενων Μαρτύρων του Οτράντο. Την απόφαση αυτή που δεν πρόλαβε να επικυρώσει ο παραιτηθείς Βενέδικτος, πραγματοποίησε τελικά ο νυν Πάπας Φραγκίσκος Α΄ στις 12 Μαΐου 2013. Καθοριστικό ρόλο στην τελική επικύρωση της αγιοποίησης των μαρτύρων, έπαιξαν αφενός η επιβεβαίωση της παραπάνω ιστορίας από σύγχρονες ιστορικές έρευνες και ταυτόχρονα ένα σύγχρονο θαύμα το οποίο έχει αποδοθεί στους Αγίους του Οτράντο: η θεραπεία της μοναχής Φραντσέσκα Λεβότε από μεταστατικό καρκίνο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: